تولید شیر یکی از مهم ترین بخش های صنعت کشاورزی جهان محسوب می شود. قریب به یک میلیارد انسان در دنیا در مزارع از طریق تولید شیر و فراورده های لبنی امرار معاش می کنند. تولیدات شیری و لبنی بخش مهم و ضروری صنعت غذایی محسوب می گردد و نقش مهمی در پیشرفت مناطق روستایی دارد.
هدف از مدیریت سلامت دام، تأمینِ رفاه گلۀ گاو شیری به منظور تداوم تولید مثل است؛ چرا که تنها دام سالم است که تولید مثلی سالم خواهد داشت و متعاقباً سودآوری خوبی هم به دنبال خواهد داشت.
اصول اولیۀ تولیدمثل در گلۀ گاو
دورۀ تخمک گذاری در گاو هر 21 روز است و این بدین معناست که گوسالۀ ماده هر 21 روز شانس بارداری دارد. چنانچه سیاست های مدیریتی خوبی در این زمینه اجرا شود بهترین نتیجۀ تولیدی را می توان از این دوره گرفت.
"نمرۀ وضعیت بدنی حیوان" یکی از مهم ترین فاکتورها در کنترل مداوم سلامت حیوان است. در واقع این نوع از نظارت مستقیماً با تولیدمثل دام مرتبط است. چنانچه وضعیت بدنی حیوان ضعیف باشد، دام شیری به اوج بهره وری نخواهد رسید.
سه هفته پیش و پس از زایمان را می توان مهم ترین دوره دانست چرا که سوخت و ساز بدنی آنها در این دوره بسیار افزایش می یابد و بدن حیوان نیاز به تأمین انرژی لازم دارد. چنانچه در این دوره انرژی مورد نیاز خود را به خوبی به دست نیاورند، در دورۀ شیردهی عملکرد ضعیفی خواهند داشت. در واقع تأمین انرژی لازم در دورۀ مذکور تأثیر مستقیم بر روی زاد و ولد و بیماری گلۀ گاو خواهد داشت.
می توان گفت یک سوم گاوهای شیری در اوایل شیردهی دچار بیماری های عفونی یا متابولیک می گردند. بنابراین تشخیص زودهنگام بسیار حائز اهمیت است. تشخیص زودهنگام شامل نظارت بر میزان مصرف خوراک و تولید شیر، امتیاز وضعیت بدنی، کنترل بیماری، آزمایش های سادۀ متابولیک ، و سرشماری کشتارها می شود.
اصلاح سازی های ژنتیکی گاوهای شیری طی 3 دهۀ اخیر به طور چشمگیری منجر به افزایش بازدهی تولیدات شیر شده است.
ارتباط بین ویژگی های تولیدمثلی و میزان بازدهی شیر نشان می دهد که بازدهی بالاتر شیر به طور ژنتیکی با کاهش باروری در گاوهای شیرده همراه است. بر طبق تحقیقات جدید، افزایش بهره وری شیر منجر به تأخیر در تخمک گذاری می گردد و در نتیجه میزان تولیدمثل کاهش می یابد با اینحال؛ تدابیر مدیریتی برای رسیدن به عملکرد خوب در تولیدمثل گله بسیار تأثیرگذار است.
در سرتاسر جهان برای رسیدن به بازدهی شیری خوب از طریق تولیدمثل از تکنیک های متفاوتی استفاده می شود و البته سلامتی گله را در اولویت اول قرار می دهند.
افزایش تحقیقات و استفاده از تکنیک های مدرن در کشورهای خاورمیانه و حوزۀ خلیج فارس منجر به افزایش درآمد و سوددهی در این صنعت شده مانند : همگام سازی فحلی، انتقال جنین، تعیین جنسیت جنین، تلقیح آزمایشگاهی، همانندسازی.
گله داران روستایی نیز بایستی برای حفظ سلامت گله آموزش های لازم را ببینند تا عملکرد بهتری ارائه دهند.
