طبق برآوردهای انجام شده حدود80-60درصد هزینه های جاری واحدهای پرورش دام و طیور را هزینه های مربوط به تغذیه و بهداشت به خود اختصاص می دهد بنابراین حفظ کیفیت خوراک قابل توجه بوده و چنانچه بتوان قابلیت هضم مواد اولیه مورد استفاده در خوراک طیور را افزایش داده و از ایجاد آلودگی آنها جلوگیری نمود. می توان بخش عمده ای از هزینه های جاری را کاهش داده و در نهایت کمک به ارتقاء بهره وری در این زمینه نمود. امروزه استفاده از افزودنیهای سنتتیک و طبیعی در خوراک دام و طیور ضروری می نماید و در بین این مواد زئولیت به عنوان یک ماده افزودنی طبیعی علاوه بر ایجاد زمینه مناسب در خصوص کاهش آفلاتوکسین و مایکوتوکسینها و بهداشت جایگاه پرورش، می تواند قابلیت هضم و جذب مواد مغذی مورد مصرف در خوراک را افزایش بخشد. افزودن زئولیت به جیره غذایی طیور و بستر سالنهای پرورشی نه تنها به سلامتی آنها کمک می کند بلکه عملکرد تولید را نیز ارتقاء می بخشد.
1-زئولیت
زئولیتها بیش از دویست سال است که شناخته شده اند اما بکارگیری آنها از دهه 1950 به بعد آغاز شد. زئولیت از ترکیب دو کلمه یونانی Zeo به معنی جوشیدن و Lite به معنی سنگ گرفته شده است . این نام گذاری به دلیل کف کردن و زئولیت در اثر حرارت بوده است. زئولیت ها به صورت شبکه کریستالی شامل اکسیژن و آلومینیوم یا سیلیس هستند که به صورت ساختمانی سه بعدی درآمده اند زئولیت ها معمولاً به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند که کاربرد زئولیت های مصنوعی در صنعت بیشتر است .خواص فیزیکی و شیمیایی زئولیتهای طبیعی متفاوت بوده و در بین نمونه های مختلف یک نوع خاص از زئولیت نیز تفاوتهایی در خواص فیزیکی (اندازه منفذ، اندازه بلور، ظرفیت تبادل یونی و ظرفیت جذبی) و
ترکیب شیمیایی وجود دارد. موارد استفاده زئولیتهای مصنوعی و طبیعی از خواص فیزیکی و شیمیایی آنها منشا می گیردکه خود آن هم به نوبه خود تابعی از ساختمان بلوری و ترکیب شیمیایی زئولیت ها است. تعدادی از زئولیتهای طبیعی عبارتند از:
Analcime – Chabazite – Clinoptilolite – Erionite Faujasite –
- Ferrierite Laumontite Mordenite – Pillipsite – Heulandite
و تعدادی از زئولیتهای مصنوعی یا سنتز ی، شامل Wo,ZSM-5,Zeolon,F,Gamma که در حال حاضر بیش از 40 نوع کانی زئولیت طبیعی کشف و بیش از 150 نوع زئولیت مصنوعی ساخته شده است که هر یک کاربردهای اختصاصی خود را دارد که در بین اینها کلینوپتیلولیت Clinoptilolite بعنوان یکی از بهترین انواع زئولیت های طبیعی با قابلیت مصرف گسترده در بخش کشاورزی و دام و طیور می باشد.
در جدول زیر فرمول شیمیایی تعدادی از زئولیتهای طبیعی بیان شده است.
زئولیتهای طبیعی معمولاً در ساختار خود10- 20 درصد آب دارند. پیوند مولکولهای آب با شبکه ساختمانی این کانیها ضعیف بوده و در اثرحرارت( 150-450 0C) بدون آنکه ساختمان شبکه فرو ریزد همه یا بخشی از آنها را از دست می دهد ساختمان کریستالی فوق در زئولیتها باعث بوجود آمدن خواص بسیار مفید، جذب و دفع آب، جذب سطحی، تبادل یونی وغربال مولکولی می گردد و از این خواص در صنعت وکشاورزی استفاده های فراوان می شود.
خواص فیزیکو شیمیایی زئولیتهای تجاری ایران
زئولیت تولید داخل کشور که در بخش پرورش دام وطیور از آن استفاده می شود به آنزیمیت معروف بوده که از فرآوری زئولیت طبیعی(Clinoptilolite) کلینو پتیلولیت به دست می آید و خواص آن به شرح زیر می باشد.
1-ظرفیت جابجایی یونی 170: میلی اکی والان گرم در 100 گرم ماده
2 - وزن مخصوص: 0.86گرم در سانتیمتر مکعب
3- رنگ ظاهری : متمایل به سفید
4- ویژگیهای بهداشتی : فاقد مواد مضر برای تغذیه دام و طیور و آلودکنندههای محیطی
5- دانه بندی :مناسب برای تغذیه دام وطیور.mesh 70 - 300
6- قابلیت جذب یون برای چند عنصر به ترتیب زیر:
Cs>Rb>NH4>Ba>Sr>Na>Ca>Al>Mg>Li
دراین جدول ترکیب آنزیمیت مورد استفاده بیان شده است
2- اثرات اضافه نمودن زئولیتها به جیره و بستر پرورشی طیور
1-2 گرفتن بو و رطوبت محیط مرغداری
از مشکلات مهم سالنهای مرغداری وجود بوی نامطلوب گازهای سمی و رطوبت بستر می باشد.زئولیتها در کنترل مقادیررطوبت و بو بویژه در نقاطی که سایر رطوبت گیرها مانند سیلیکاتها و ژلهای آلومینیوم تاثیر کمی دارند بسیار مفید می باشد. بخارات ناشی از گاز آمونیاک یا سولفید هیدروژن باعث بروز بیماریهای تنفسی در طیور و افراد مرتبط با پرورش طیورمی شوند. در سالهای اخیر ثابت شده است که می توان با افزودن زئولیت در کانال خروجی مدفوع و یا بر روی بستر موجبات جذب NH4+را فراهم نمود که نتیجه آن بهبود وضعیت داخل سالن از لحاظ آمونیاک خواهد بود. در آزمایشی که توسط ناکایو و همکاران1981)) انجام گرفت نشان دادند که افزودن 10 درصد زئولیت به بستر طیور، تاثیر قابل توجهی بر باند شدن کاتیونهای نیتروژن نظیر NH4+داشته و در نتیجه کاهش آلودگی NH3 را در بر دارد. هال( 2005) نشان داد
زئولیت برروی کاهش آلودگی NH3 در مرغداری تاثیر مثبت دارد. آیرولدی و همکاران 1993) ) و کابک و همکاران (2004) یک کاهش 8 درصدی در غلظت NH3 با استفاده از زئولیت در سالن مرغداری مشاهده نمودند.
2-2 آفلاتوکسینها
آفلاتوکسینها محصول ثانویه متابولیک قارچ آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتیکوس می باشند. این قارچ در طبیعت بوفور یافت می شود و به قارچ انبار معروف است. این قارچ تحت شرایط محیطی گرم و مرطوب رشد می کند و باعث آلودگی محصولات انباری خصوصاً ذرت و سویا می گردد. آسپرژیلوس چهار توکسین به نامهای B2 B1 G1 و 2G می سازد. میان این سمها B1 برای طیور خطرناک تر می باشد که به کبد آسیب رسانده و عملکرد طیور را پایین می آورد و
همچنین باعث خسارات شدید اقتصادی در این صنعت می شود. عمده آسیب های ناشی از آفلاتوکسینها عبارتند از:
-1 کاهش وزن بدن و کاهش میزان تولید تخم مرغ
-2 تضعیف سیستم ایمنی و دفاعی بدن
-3 آسیبهای کبدی
-4 کاهش بازده غذایی
راهکارهای مختلفی) فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی) برای بی اثر کردن سم آفلا توکسین در طیور پیشنهاد شده است. یافته های اخیر نشان می دهد که باید از مواد جاذبی ( زئولیت( در جیره استفاده نمود که بتوانند مایکوتوکسینها را جدا کرده و منجر به جذب آنها از دستگاه گوارش شده و اثرات آنها را در طیور کاهش دهند. اثرات مفید زئولیتها بیشتر در هنگام استفاده از جیره های آلوده به آفلاتوکسینها مشاهده شده است. در آزمایش، کسی و همکاران تغذیه آفلاتوکسین سبب افزایش وزن نسبی کبد، قلب، کلیه ها، سنگدان و پانکراس شد. اضافه نمودن زئولیتها به جیره بوسیله جذب این سموم از دستگاه گوارش در جلوگیری و کاهش تغییرات وزن اندامهای بدن در جوجه های تغذیه شده با جیره های آلوده به آفلاتوکسین موثر بود. مدیر صانعی در آزمایشی بر روی جوجه های گوشتی نر راس نتیجه گرفت که حضور آفلاتوکسین B1 در جیره موجب افزایش تلفات، افزایش وزن نسبی کبد، طحال، کاهش وزن نسبی بورس فابرسیوس و غلظت پروتئین سرم خون گردید. استفاده از زئولیت طبیعی در بهبود اثرات زیان آور ناشی از حضور آفلا توکسین B1 معنی داری نبود.علیرغم این موضوع در اکثر آزمایشات استفاده از زئولیت طبیعی باعث کاهش اثرات زیان آور آفلاتوکسین بر عملکرد جوجه های گوشتی شده است. میازو و همکاران (2000) نشان دادند که خوراندن آفلاتوکسین به جوجه ها موجب کاهش 22درصدی وزن بدن، افزایش وزن اندام هایی نظیر کبد، کلیه ها و سنگدان می شود و افزودن زئولیت به جیره باعث کاهش این اثرات منفی گردید.
3-2 عملکرد طیور
اضافه نمودن زئولیت به جیره غذایی طیور باعث بهبود عملکرد می شود به طوریکه به کارگیری آنها در جیره غذایی مرغهای تخم گذار موجب افزایش معنی درای در تعداد، وزن تخم مرغ ها و بهبود کیفیت پوسته می شود. این امر به دلیل تنظیم جذب کلسیم و فسفر و در نتیجه استحکام بیشتر پوسته در مرغان تخم گذار می باشد. زئولیتها نیتروژن آمونیاکی حاصل از دی آمیناسیون اسیدهای آمینه را که حاصل شکسته شدن پروتئینها در طول دستگاه گوارش می باشد را تثبیت کرده وبا جذب آمونیاک اضافی توسط زئولیت باعث بهبود در عملکرد میکروفلور روده می گردند و نیز با کاهش آمونیاک در روده و محیط مرغداری بوی نامطبوع ناشی از این گاز کاسته می شود. فراست و رولند(1992 ) گزارش نمودند که زئولیت سنتتیک مخلوط شده با دان مرغ های تخمگذار سبب افزایش قطر پوسته تخم مرغ تولیدی و در نتیجه کاهش ضررهای ناشی از شکستن آنها در زمان حمل به بازار می شود. این افزایش مقاومت احتمالاً به دلیل قابلیت بالای جابجایی یون کلسیم و در نتیجه افزایش جذب کلسیم توسط پرنده می شود. گری (1987) نشان داد که با اضافه نمودن 5 درصد زئولیت به جیره جوجه های گوشتی در طول 2 ماه پرورشی راندمان غذایی حدود 4 تا 5 درصد بهبود می یابد.
نتیجه گیری
فواید استفاده از زئولیتها در جیره غذایی طیور به طور خلاصه شامل:
1- تسهیل در جذب حداکثر مواد مفید در خوراک مورد مصرف طیور و تقلیل ضایعات مواد غذایی جذب نشده درفضولات.
2- جذب رطوبت فضولات و تسهیل در جمع آوری آنها و تقلیل بوهای سمی از جمله آمونیاک در محیط زیست وبسترطیور
3- کاهش هزینه های مربوط به خشک نمودن کود و فضولات طیور .
4- کاهش خطر ابتلا به کوکسیدیوز بدنبال کاهش رطوبت کود و کاهش هزینه های مربوط به استفاده ازکوکسیدیواستاتها
5- ازدیاد قابل توجه در وزن طیور گوشتی و بهبود ضریب تبدیل غذایی
6- تنظیم سرعت عبور غذا در دستگاه گوارش طیور .
7- افزایش کیفیت پوسته تخم مرغ ، کم کردن میزان شکستگی و ازدیاد وزن تخم مرغ و افزایش کیفیت داخلی تخم مرغ .
8- جذب برخی عناصر سنگین و مسمویت زا از جیره مانند سزیم و سرب .
9- جذب گروهی از سموم قارچی مانند آفلاتوکسین و ...
منابع
1- طباطبایی ، س .خ 1379 رفع آلودگی فلزات سنگین ، فاضلابهای شهری با استفاده از زئولیتهای طبیعی ایران ، سمیناردکترای آبیاری و، زهکشی ، دانشکده کشاورزی – دانشگاه تهران
2- مدیر صانعی . م 1379 . بررسی مقایسه ای استفاده از زئولیت طبیعی ، ساکارو مسیس سردسیه و بی سولفیت سدیم جهت کاهش اثرات آفلاتوکسینB 1در جوجه های گوشتی . پایان نامه دکتری دامپزشکی ، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران .
3- آزمون ، ک ، عابدینی ، م . 1386 .بررسی تعیین سطح مطلوب مصرف زئولیت طبیعی ، سمینار کارشناسی علوم دامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین.
4. Huff, W. E., and J. A. Doerr. 1981. Synergism between aflatoxin and ochratoxin A in
broiler chickens. Poultry Sci. 60:550-551.
5. Frost T.J. and Roland D.A.Sr., (1992) : The effect of sodium zeplite A and Cholecalciferol on plasma levels of 1.25 dihydroxychlorecalciferol , calcium , and Phosphorus in commercial leghorns : Poultry Science , Vol. 71, PP 886-812.
6. Garrey Garruthers , (1987) : Zeolites Their Market Potential and Occurrence in NewMexico : New Mexico Enegry & Mineral Department , Report of investigation Nol , P 37.93.
7. Ming W. Douglas & Mumpton A. Fredrick , (1993) : Natural Zeolite ’93 ;Occurrence ,Properties , Use : International Committee on Natural Zeolites ; BrockPort , NreYork.
8.Magnoli,C.,S.M.Chiacchiera,R.Miazzo,G.Palacio,A.Angeletti,C.Hallak,andA.Dalcero.2002.The mycoflora and toxicity of feedstuffs from a production plant in Cordoba,Argentina. Mycotoxin Res. 18: 8- 22.
9. Miazzo.R.D.,C A. R. Rosa,E. C. De Quetroz Carvalho, C.Magnoli,S.M. Chiacchiera, G.Palacio,M. Saenz, A. Kikot,E.Basaldela, and A. Dalcero. 2000. Efficacy of synthetic zeoliteto reduce the toxicity of aflatoxin in broiler chicks. Poult.Sci. 79: 1-6.
10. Mumpton F.A.Fishman P.H. 1977. The Application of Natural Zeolites in AnimalScience and Aquaculture . J. Animal Sci. 45:1188-1203.
11. Tomlinson, A.G. 1998. Modern zeolites, structure and function in detergents andpetrochemical. Trans Tech Ltd. U.K.
12. Kececi, T., Oguz., H., Kurtoglu, V . and Dement, O.1998. Effects of polyvinylpoypyrolidone, synthetic zeolite and bentonite on serum biochemical and hematologicalcharacters of broiler chickens during aflatoxisis. Biritish Poultry Science,39:452- 458.
13. Hale, E.C.2005. Reduction of ammonia emission and phosphorus excrection in layinghen manure through feed manipulation. Symp. State Sci: Anim. Manure wast manage., sanAntonio, TX.North Carolina State Univ., Raleigh.
14. Nakaue,H.S., and J.K.Koelliker.1981. Studies with clinoptilolite in poultry. I. Effect of feeding varying levels of clinoptilolite to dwarf single comb white leghorn pullets and ammonia production. Poult. Sci.60:944- 949.
15. Cabuk, M., A. Alcicek,M. Bozkurt, and S.Akkan.2004.Effect of yucca schidigera and natural zeolite on broiler performance.Int.J.Poult. Sci. 10:651- 654.
16. Ramos,A. J., and E.Hernandez, 1997.Prevention of aflatoxicosis in farm animals by means of hydratad sodium calcium aluminosilication addition to feedstuffs.A review. Anim.Feed Sci.Technol. 65:197- 206
1-زئولیت
زئولیتها بیش از دویست سال است که شناخته شده اند اما بکارگیری آنها از دهه 1950 به بعد آغاز شد. زئولیت از ترکیب دو کلمه یونانی Zeo به معنی جوشیدن و Lite به معنی سنگ گرفته شده است . این نام گذاری به دلیل کف کردن و زئولیت در اثر حرارت بوده است. زئولیت ها به صورت شبکه کریستالی شامل اکسیژن و آلومینیوم یا سیلیس هستند که به صورت ساختمانی سه بعدی درآمده اند زئولیت ها معمولاً به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند که کاربرد زئولیت های مصنوعی در صنعت بیشتر است .خواص فیزیکی و شیمیایی زئولیتهای طبیعی متفاوت بوده و در بین نمونه های مختلف یک نوع خاص از زئولیت نیز تفاوتهایی در خواص فیزیکی (اندازه منفذ، اندازه بلور، ظرفیت تبادل یونی و ظرفیت جذبی) و
ترکیب شیمیایی وجود دارد. موارد استفاده زئولیتهای مصنوعی و طبیعی از خواص فیزیکی و شیمیایی آنها منشا می گیردکه خود آن هم به نوبه خود تابعی از ساختمان بلوری و ترکیب شیمیایی زئولیت ها است. تعدادی از زئولیتهای طبیعی عبارتند از:
Analcime – Chabazite – Clinoptilolite – Erionite Faujasite –
- Ferrierite Laumontite Mordenite – Pillipsite – Heulandite
و تعدادی از زئولیتهای مصنوعی یا سنتز ی، شامل Wo,ZSM-5,Zeolon,F,Gamma که در حال حاضر بیش از 40 نوع کانی زئولیت طبیعی کشف و بیش از 150 نوع زئولیت مصنوعی ساخته شده است که هر یک کاربردهای اختصاصی خود را دارد که در بین اینها کلینوپتیلولیت Clinoptilolite بعنوان یکی از بهترین انواع زئولیت های طبیعی با قابلیت مصرف گسترده در بخش کشاورزی و دام و طیور می باشد.
در جدول زیر فرمول شیمیایی تعدادی از زئولیتهای طبیعی بیان شده است.
زئولیتهای طبیعی معمولاً در ساختار خود10- 20 درصد آب دارند. پیوند مولکولهای آب با شبکه ساختمانی این کانیها ضعیف بوده و در اثرحرارت( 150-450 0C) بدون آنکه ساختمان شبکه فرو ریزد همه یا بخشی از آنها را از دست می دهد ساختمان کریستالی فوق در زئولیتها باعث بوجود آمدن خواص بسیار مفید، جذب و دفع آب، جذب سطحی، تبادل یونی وغربال مولکولی می گردد و از این خواص در صنعت وکشاورزی استفاده های فراوان می شود.
خواص فیزیکو شیمیایی زئولیتهای تجاری ایران
زئولیت تولید داخل کشور که در بخش پرورش دام وطیور از آن استفاده می شود به آنزیمیت معروف بوده که از فرآوری زئولیت طبیعی(Clinoptilolite) کلینو پتیلولیت به دست می آید و خواص آن به شرح زیر می باشد.
1-ظرفیت جابجایی یونی 170: میلی اکی والان گرم در 100 گرم ماده
2 - وزن مخصوص: 0.86گرم در سانتیمتر مکعب
3- رنگ ظاهری : متمایل به سفید
4- ویژگیهای بهداشتی : فاقد مواد مضر برای تغذیه دام و طیور و آلودکنندههای محیطی
5- دانه بندی :مناسب برای تغذیه دام وطیور.mesh 70 - 300
6- قابلیت جذب یون برای چند عنصر به ترتیب زیر:
Cs>Rb>NH4>Ba>Sr>Na>Ca>Al>Mg>Li
دراین جدول ترکیب آنزیمیت مورد استفاده بیان شده است
2- اثرات اضافه نمودن زئولیتها به جیره و بستر پرورشی طیور
1-2 گرفتن بو و رطوبت محیط مرغداری
از مشکلات مهم سالنهای مرغداری وجود بوی نامطلوب گازهای سمی و رطوبت بستر می باشد.زئولیتها در کنترل مقادیررطوبت و بو بویژه در نقاطی که سایر رطوبت گیرها مانند سیلیکاتها و ژلهای آلومینیوم تاثیر کمی دارند بسیار مفید می باشد. بخارات ناشی از گاز آمونیاک یا سولفید هیدروژن باعث بروز بیماریهای تنفسی در طیور و افراد مرتبط با پرورش طیورمی شوند. در سالهای اخیر ثابت شده است که می توان با افزودن زئولیت در کانال خروجی مدفوع و یا بر روی بستر موجبات جذب NH4+را فراهم نمود که نتیجه آن بهبود وضعیت داخل سالن از لحاظ آمونیاک خواهد بود. در آزمایشی که توسط ناکایو و همکاران1981)) انجام گرفت نشان دادند که افزودن 10 درصد زئولیت به بستر طیور، تاثیر قابل توجهی بر باند شدن کاتیونهای نیتروژن نظیر NH4+داشته و در نتیجه کاهش آلودگی NH3 را در بر دارد. هال( 2005) نشان داد
زئولیت برروی کاهش آلودگی NH3 در مرغداری تاثیر مثبت دارد. آیرولدی و همکاران 1993) ) و کابک و همکاران (2004) یک کاهش 8 درصدی در غلظت NH3 با استفاده از زئولیت در سالن مرغداری مشاهده نمودند.
2-2 آفلاتوکسینها
آفلاتوکسینها محصول ثانویه متابولیک قارچ آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتیکوس می باشند. این قارچ در طبیعت بوفور یافت می شود و به قارچ انبار معروف است. این قارچ تحت شرایط محیطی گرم و مرطوب رشد می کند و باعث آلودگی محصولات انباری خصوصاً ذرت و سویا می گردد. آسپرژیلوس چهار توکسین به نامهای B2 B1 G1 و 2G می سازد. میان این سمها B1 برای طیور خطرناک تر می باشد که به کبد آسیب رسانده و عملکرد طیور را پایین می آورد و
همچنین باعث خسارات شدید اقتصادی در این صنعت می شود. عمده آسیب های ناشی از آفلاتوکسینها عبارتند از:
-1 کاهش وزن بدن و کاهش میزان تولید تخم مرغ
-2 تضعیف سیستم ایمنی و دفاعی بدن
-3 آسیبهای کبدی
-4 کاهش بازده غذایی
راهکارهای مختلفی) فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی) برای بی اثر کردن سم آفلا توکسین در طیور پیشنهاد شده است. یافته های اخیر نشان می دهد که باید از مواد جاذبی ( زئولیت( در جیره استفاده نمود که بتوانند مایکوتوکسینها را جدا کرده و منجر به جذب آنها از دستگاه گوارش شده و اثرات آنها را در طیور کاهش دهند. اثرات مفید زئولیتها بیشتر در هنگام استفاده از جیره های آلوده به آفلاتوکسینها مشاهده شده است. در آزمایش، کسی و همکاران تغذیه آفلاتوکسین سبب افزایش وزن نسبی کبد، قلب، کلیه ها، سنگدان و پانکراس شد. اضافه نمودن زئولیتها به جیره بوسیله جذب این سموم از دستگاه گوارش در جلوگیری و کاهش تغییرات وزن اندامهای بدن در جوجه های تغذیه شده با جیره های آلوده به آفلاتوکسین موثر بود. مدیر صانعی در آزمایشی بر روی جوجه های گوشتی نر راس نتیجه گرفت که حضور آفلاتوکسین B1 در جیره موجب افزایش تلفات، افزایش وزن نسبی کبد، طحال، کاهش وزن نسبی بورس فابرسیوس و غلظت پروتئین سرم خون گردید. استفاده از زئولیت طبیعی در بهبود اثرات زیان آور ناشی از حضور آفلا توکسین B1 معنی داری نبود.علیرغم این موضوع در اکثر آزمایشات استفاده از زئولیت طبیعی باعث کاهش اثرات زیان آور آفلاتوکسین بر عملکرد جوجه های گوشتی شده است. میازو و همکاران (2000) نشان دادند که خوراندن آفلاتوکسین به جوجه ها موجب کاهش 22درصدی وزن بدن، افزایش وزن اندام هایی نظیر کبد، کلیه ها و سنگدان می شود و افزودن زئولیت به جیره باعث کاهش این اثرات منفی گردید.
3-2 عملکرد طیور
اضافه نمودن زئولیت به جیره غذایی طیور باعث بهبود عملکرد می شود به طوریکه به کارگیری آنها در جیره غذایی مرغهای تخم گذار موجب افزایش معنی درای در تعداد، وزن تخم مرغ ها و بهبود کیفیت پوسته می شود. این امر به دلیل تنظیم جذب کلسیم و فسفر و در نتیجه استحکام بیشتر پوسته در مرغان تخم گذار می باشد. زئولیتها نیتروژن آمونیاکی حاصل از دی آمیناسیون اسیدهای آمینه را که حاصل شکسته شدن پروتئینها در طول دستگاه گوارش می باشد را تثبیت کرده وبا جذب آمونیاک اضافی توسط زئولیت باعث بهبود در عملکرد میکروفلور روده می گردند و نیز با کاهش آمونیاک در روده و محیط مرغداری بوی نامطبوع ناشی از این گاز کاسته می شود. فراست و رولند(1992 ) گزارش نمودند که زئولیت سنتتیک مخلوط شده با دان مرغ های تخمگذار سبب افزایش قطر پوسته تخم مرغ تولیدی و در نتیجه کاهش ضررهای ناشی از شکستن آنها در زمان حمل به بازار می شود. این افزایش مقاومت احتمالاً به دلیل قابلیت بالای جابجایی یون کلسیم و در نتیجه افزایش جذب کلسیم توسط پرنده می شود. گری (1987) نشان داد که با اضافه نمودن 5 درصد زئولیت به جیره جوجه های گوشتی در طول 2 ماه پرورشی راندمان غذایی حدود 4 تا 5 درصد بهبود می یابد.
نتیجه گیری
فواید استفاده از زئولیتها در جیره غذایی طیور به طور خلاصه شامل:
1- تسهیل در جذب حداکثر مواد مفید در خوراک مورد مصرف طیور و تقلیل ضایعات مواد غذایی جذب نشده درفضولات.
2- جذب رطوبت فضولات و تسهیل در جمع آوری آنها و تقلیل بوهای سمی از جمله آمونیاک در محیط زیست وبسترطیور
3- کاهش هزینه های مربوط به خشک نمودن کود و فضولات طیور .
4- کاهش خطر ابتلا به کوکسیدیوز بدنبال کاهش رطوبت کود و کاهش هزینه های مربوط به استفاده ازکوکسیدیواستاتها
5- ازدیاد قابل توجه در وزن طیور گوشتی و بهبود ضریب تبدیل غذایی
6- تنظیم سرعت عبور غذا در دستگاه گوارش طیور .
7- افزایش کیفیت پوسته تخم مرغ ، کم کردن میزان شکستگی و ازدیاد وزن تخم مرغ و افزایش کیفیت داخلی تخم مرغ .
8- جذب برخی عناصر سنگین و مسمویت زا از جیره مانند سزیم و سرب .
9- جذب گروهی از سموم قارچی مانند آفلاتوکسین و ...
منابع
1- طباطبایی ، س .خ 1379 رفع آلودگی فلزات سنگین ، فاضلابهای شهری با استفاده از زئولیتهای طبیعی ایران ، سمیناردکترای آبیاری و، زهکشی ، دانشکده کشاورزی – دانشگاه تهران
2- مدیر صانعی . م 1379 . بررسی مقایسه ای استفاده از زئولیت طبیعی ، ساکارو مسیس سردسیه و بی سولفیت سدیم جهت کاهش اثرات آفلاتوکسینB 1در جوجه های گوشتی . پایان نامه دکتری دامپزشکی ، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران .
3- آزمون ، ک ، عابدینی ، م . 1386 .بررسی تعیین سطح مطلوب مصرف زئولیت طبیعی ، سمینار کارشناسی علوم دامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین.
4. Huff, W. E., and J. A. Doerr. 1981. Synergism between aflatoxin and ochratoxin A in
broiler chickens. Poultry Sci. 60:550-551.
5. Frost T.J. and Roland D.A.Sr., (1992) : The effect of sodium zeplite A and Cholecalciferol on plasma levels of 1.25 dihydroxychlorecalciferol , calcium , and Phosphorus in commercial leghorns : Poultry Science , Vol. 71, PP 886-812.
6. Garrey Garruthers , (1987) : Zeolites Their Market Potential and Occurrence in NewMexico : New Mexico Enegry & Mineral Department , Report of investigation Nol , P 37.93.
7. Ming W. Douglas & Mumpton A. Fredrick , (1993) : Natural Zeolite ’93 ;Occurrence ,Properties , Use : International Committee on Natural Zeolites ; BrockPort , NreYork.
8.Magnoli,C.,S.M.Chiacchiera,R.Miazzo,G.Palacio,A.Angeletti,C.Hallak,andA.Dalcero.2002.The mycoflora and toxicity of feedstuffs from a production plant in Cordoba,Argentina. Mycotoxin Res. 18: 8- 22.
9. Miazzo.R.D.,C A. R. Rosa,E. C. De Quetroz Carvalho, C.Magnoli,S.M. Chiacchiera, G.Palacio,M. Saenz, A. Kikot,E.Basaldela, and A. Dalcero. 2000. Efficacy of synthetic zeoliteto reduce the toxicity of aflatoxin in broiler chicks. Poult.Sci. 79: 1-6.
10. Mumpton F.A.Fishman P.H. 1977. The Application of Natural Zeolites in AnimalScience and Aquaculture . J. Animal Sci. 45:1188-1203.
11. Tomlinson, A.G. 1998. Modern zeolites, structure and function in detergents andpetrochemical. Trans Tech Ltd. U.K.
12. Kececi, T., Oguz., H., Kurtoglu, V . and Dement, O.1998. Effects of polyvinylpoypyrolidone, synthetic zeolite and bentonite on serum biochemical and hematologicalcharacters of broiler chickens during aflatoxisis. Biritish Poultry Science,39:452- 458.
13. Hale, E.C.2005. Reduction of ammonia emission and phosphorus excrection in layinghen manure through feed manipulation. Symp. State Sci: Anim. Manure wast manage., sanAntonio, TX.North Carolina State Univ., Raleigh.
14. Nakaue,H.S., and J.K.Koelliker.1981. Studies with clinoptilolite in poultry. I. Effect of feeding varying levels of clinoptilolite to dwarf single comb white leghorn pullets and ammonia production. Poult. Sci.60:944- 949.
15. Cabuk, M., A. Alcicek,M. Bozkurt, and S.Akkan.2004.Effect of yucca schidigera and natural zeolite on broiler performance.Int.J.Poult. Sci. 10:651- 654.
16. Ramos,A. J., and E.Hernandez, 1997.Prevention of aflatoxicosis in farm animals by means of hydratad sodium calcium aluminosilication addition to feedstuffs.A review. Anim.Feed Sci.Technol. 65:197- 206
