تخم مرغ بارور، مرغ مادر

تخم مرغ بارور، مرغ مادر
هدف اصلی از پرورش مرغ های مادر، تولید تخم مرغ است. در تعریف، یک تخم مرغ خوب یک تخم مرغ بارور است. قابلیت باروری، درصدی از تخم مرغ های حاصل که بارور هستند را شامل می شود که در تولید طیور بسیار پر اهمیت است. اگر تخم مرغی بارور نباشد واجد جنین نبوده و قابلیت جوجه درآوری نخواهد داشت.
به طور خلاصه قابلیت جوجه درآوری در حدود 8 درصد پایین تر از باروری است چرا که برخی جنین جوجه ها در طی انکوباسیون از بین می روند. حتی اگر 93 درصد از تخم مرغ ها این قابلیت را داشته باشند، تنها 85 درصد از آنها به جوجه تبدیل می شود. ( هچ ) این مثال به نوعی بیانگر این مطلب است قابلیت باروری تا چه اندازه از لحاظ کیفیت بایستی بالا باشد تا به میزان بالاتر از میانگین هچ بتوان دست پیدا کرد.
مرغ های مادر و خروس ها در طی دوره باروری می بایست در بهترین شرایط تغذیه ای و پرورشی نگهداری شوند. سیستم تولید مثلی طیور به محیط اطراف وابستگی زیادی دارد که در شرایط ضعیف پرورش باعث تحلیل و تضعیف سیستم تناسلی می شود. به عنوان مثال شرایط محیطی می تواند در کاهش یا افزایش اندازه بیضه در خروس توسط چین خوردگی های متعدد نقش داشته باشد.
شناخت اساس فیزیولوژی تولید مثل در هر دو جنس نر و ماده و عوامل متعدد محیطی در طی روند باروری در پرورش طیور در بهره گیری از اصول صحیح مدیریتی و پرورشی گله اهمیت دارد. در این مقاله سعی شده است تا چکیده ای از مراحل فرآیند تشکیل یک تخم مرغ بارور با تکیه بر روند فیزیولوژیکی تولید مثل ارایه گردد. بدیهی است که داشتن این مطالب در درک تاثیر عوامل محیطی پرورش مسیر باروری و تولید جوجه سالم اهمیت به سزایی خواهد داشت. هر باروری در هر حیوان به تولید تخمک از جنس ماده و اسپرم از جنس نر وابسته است. هر مشکلی در تخمک یا اسپرم سبب کاهش باروری می شود.
 
دستگاه تولید مثل خروس
دستگاه تولید مثل خروس در مقایسه با انسان یا سایر پستانداران بسیار ساده تر است.
وظیفه خروس در باروری تولید اسپرم زنده در بیضه ها و انتقال کارآمد آنها به کلواک مرغ ها در طول جفت گیری می باشد. بر خلاف وضعیت بیضه ها در اغلب پستانداران، بیضه های خروس در عمق حفره بدنی قرار دارند و در دمای متعادل بدن، ( حدود 41 درجه سانتی گراد ) فعالیت می کنند. بیضه ها در نزدیکی کلیه ها قرار دارند و پیش از بلوغ کاملا کوچک هستند و هر یک تنها 1 تا 2 گرم وزن دارند. رشد جنسی در خروس ها شامل 3 مرحله است:
پیش از بلوغ ( 13 تا 14 هفتگی ): رشد تدریجی بیضه و افزایش سلول های سرتولی
بلوغ ( 14 تا 24 هفتگی ): رشد سریع بیضه، آغاز تولید منی
بعد از بلوغ: کامل شدن رشد بیضه در حین هفته 30 که تا هفته 40 به همان اندازه بوده اما بعد از آن شروع به جمع شدن می کند.
ارتباط مستقیمی بین تولید اسپرم و اندازه بیضه وجود دارد و نیز تا حدی همبستگی مثبتی با بدن دارد. تولید روزانه اسپرم حدود 100 میلیون به ازای هر گرم از وزن بیضه است. تولید اسپرم صرف نظر از جفت گیری یا  دفعات اسپرم گیری به طور نسبی ثابت است. بنابراین با افزایش تعداد جفت گیری هر انزال حاوی اسپرم کمتری خواهد بود. اگر بیش از 2 تا 3 انزال صورت نگیرد، اسپرم ذخیره شده در مجرای وابران باز جذب می شود. در طی جفت گیری یا جمع آوری اسپرم برای تلقیح مصنوعی، مایه منی به طور مستقیم از مجرای وابران به برجستگی جنسی در کلواک مکیده می شود. چنین مکشی توسط مایع لنفاوی ایجاد می شود. به طور معمول مایع منی سفید و کدر است، اما می تواند روشن و آبکی باشد که در این صورت نشانه کاهش غلظت اسپرم است.
هورمون تستوسترون به وسیله بیضه ها تولید می شود و چرخه تولید مثل تحت کنترل دوره نوری است ( مشابه مرغ). اندازه تاج شاخص مهمی از سطح تستوسترون و به عنوان معیاری برای ارزشیابی مرحله بلوغ است. کیفیت اسپرم و مطلوب بودن از لحاظ میزان و تحرک به عواملی از جمله نژاد، محیط، مدیریت، تغذیه و ژنتیک وابسته است.
 
دستگاه تولید مثل مرغ
مرغ ها در مقایسه با اسپرم های تولیدی خروس ها، تخم های کمتری دارند آزاد می کنند، اما در طی 40 هفته تولید، مرغ مادر در حدود 180 عدد تخم مرغ تولید می کند. تولید تخم مرغ به 25 ساعت زمان نیازمند است. از آنجایی که تشکیل هر تخم مرغ به 24 ساعت زمان نیاز دارد حتی بهترین مرغ ها هم در خلال دوره تولید نمی توانند در طول شبانه روز بیش از 1 تخم مرغ بگذارند.
مرغ بالغ تنها یک تخم دان و مجرای تخم دانی فعال دارد که در سمت چپ در انتهای حفره بدن و مجاورت کلیه چپ قرار گرفته است. در طی دوره پرورش حدود 20 هزار و اووسیت رشد می کند که تنها 2000 عدد از آنها با چشم غیر مسلح قابل دیدن اند. در نیمچه های در حال رشد این اووسیت ها حداقل توسعه را پیدا می کنند.
در طی بلوغ سلسله مراتبی از تخمک توسعه می یابد که توالی تخمک ها برای تخمگذاری را فراهم می کند.
در مرغ بالغ وزن تخم دان حدود 35 گرم می باشد که از 3 تا 4 فولیکول بالغ بزرگ و یکسری فولیکول شامل 8 تا 12 فولیکول با اندازه های کوچک تر تشکیل شده است. حاوی لایه های متراکمی از زرده می باشند که به طور پی در پی در آنها ذخیره شده است. اگر رنگ های محلول در چربی با رنگ متفاوت را به صورت روزانه در اختیار مرغ قرار دهیم ذخیره پی در پی این مواد مشهودتر خواهد بود. بیشترین حجم فولیکول که شامل 50 درصد چربی و 50 درصد پروتئین در هر واحد از ماده خشک می باشد، در طی 3 تا 4 روز پیش از تخمک گذاری ذخیره می شود.
مجرای تخم دانی به تخم دان متصل نیست، از این رو زمانی که فولیکول ها رها می شوند باید در قسمت شیپور مانند مجرای تخم دان که اینفاند یبولوم نامیده می شود، بیفتد. علت عدم توانایی وارد شدن تخمک به داخل مجرای تخم دانی اغلب به دلیل رد شدن هم زمان چندین تخمک می باشد که متاسفانه این عارضه برخلاف مرغ های تخمگذار تجاری بیشتر در گله های مرغ مادر گوشتی بروز می کند.
اینفاندیبولوم حاوی غدد ذخیره اسپرم می باشد. آلبومین در بخش بعدی مجرای تخم دانی که مگنوم نامیده می شود تشکیل می گردد، در حالی که غشاء های پوسته در نواحی میانی ایستموس تشکیل می شوند.
زمان عمده تشکیل تخم مرغ صرف تشکیل پوسته تخم مرغ می شود که بالغ بر 15 تا 18 ساعت زمان لازم است تا مواد تشکیل دهنده پوسته تخم مرغ رسوب کند. سرانجام رنگ دانه های پوسته در طول 2 تا 3 ساعت آخر قبل از تخمگذاری ترشح می شوند.
همان طور که ذکر شد زرده های نابالغ در شرایط مساعد پرورش در حین 19 روز رشد می کنند و تا 35 میلی متر می رسند و به کیسه زرده تبدیل می شوند. با رشد کیسه، مواد مغذی شامل آب، شکر، چربی، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی از طریق خون جذب می شوند که برای رشد جنین ضروری هستند.
کیسه زرده با غشاء پری ویتلین ( غشاء زرده ) پوشیده شده است که این غشاء ترمیم مواد مغذی را در یک کحفظه توپ مانند نگهداری می کند. قسمت قابل دید غشاء پری ویتلین لایه ژرمینال است که به شکل یک لکه کوچک سفید به اندازه نصف یک پاک کن در سطح کیسه زرده مشاهده می شود. باروری در این ناحیه صورت می گیرد و رشد و تکامل جنین آغاز می شود.
 
تشکیل تخم مرغ بارور
پس از جفت گیری، اسپرم وارد لوله رحمی می شود و غدد ذخیره ساز اسپرم وظیفه نگهداری را بر عهده دارند. تنها اسپرم با قابلیت شناوری مطلوب می تواند خود را به این نقطه برساند. این غدد می توانند تا حدود یک میلیون اسپرم را در خود ذخیره کنند. اسپرم ها در این غدد زنده می مانند و تا 3 هفته قابلیت تولید تخم مرغ بارور را دارند. یک مرغ تا 3 تا 4 روز پس از جفت گیری قادر به بارور شدن است لذا هر مرغ برای باروری هر 3 روز یک بار می بایست امکان جفت گیری داشته باشد. اسپرم از بین لایه تخم نفوذ نمی کند، بلکه خود را از لوله تخم بر به اینفاند یبولوم می رساند تا به کیسه زرده بپیوندد.
اسپرم با غشاء زرده ممزوج می شود و سوراخی ایجاد می کند که تخم به آن می رسد. صدها اسپرم می توانند خود را به کیسه زرده برسانند. در واقع هر چه درصد بیشتری اسپرم به کیسه برسند درصد باروری بیشتری را در پی دارند و حدود 30 اسپرم می بایست به نزدیک لایه ژرمینال برسند تا این که 95 درصد باروری بروز کند. گرچه در واقع تنها یک اسپرم برای بارور ساختن یک تخم لازم است، اما قابلیت بارور شدن تخم توسط دستیابی و نفوذ تنها یک اسپرم، بسیار پایین است. پس از محدود 15 دقیقه کیسه، اینفاندیبولوم را ترک می کند (بارور، غیربارور ) و سفیده غشاء را بعد از چندین ساعت از مگنوم، ایستموس و بخش رحمی اویدوکت دریافت می کند. زمانی که مرغ یک تخم بارور تولید می کند جنین جوجه در حین 25 ساعت رشد می کند و در حدود 20 سلول جنین یک ارگانیسم زنده که قادر به تنفس را پدید می آورند. در صورت حمل درست تخم های بارور و انکوباسیون مناسب یک جوجه سالم به دست خواهد آورد.
صرف نظر از روش پرورش و مدیریت مرغ و خروس که مبحث گسترده و حائز اهمیتی است. موفقیت در تولید مثل با شکستن تخم مرغ در مزرعه یا جوجه کشی تعیین می گردد. شکستن تخم مرغ ابزاری برای تعیین باروری قبل از قرار دادن تخم مرغ در دستگاه جوجه کشی و نیز تعیین تلفات اولیه جنین پس از 5 تا 7 روز از خواباندن تخم مرغ ها در دستگاه جوجه کشی می باشد.
در مورد تخم مرغ تازه، پوسته به دقت شکسته نشده و زرده را در بین پوسته یا کف دست می چرخانند تا صفحه رویانی به طور واضح مشخص شود. در تخم مرغ بارور صفحه رویانی به صورت برجسته به رنگ سفید یا کمی روشن تر از رنگ زرد اطراف آن می باشد. در تخم مرغ غیربارور رویان مشخص است، اما فاقد علایم ذکر شده می باشد.
باروری حقیقی عبارت است از درصدی از تخم مرغ های مورد بررسی که بارور بوده اند. برای هر گله مادر باید حداقل 60 تخم مرغ مورد بررسی قرار گیرند. 5 تا 10 روز بعد از خواباندن تخم مرغ ها در دستگاه جوجه کشی می توان تعداد تخم مرغ های بارور، غیربارور و نیز تلفات اولیه را مشخص نمود.
بدین منظور تخم مرغ ها به دقت شکسته شده و صفحه رویانی یا جنین در داخل پوسته یا روی کف دست مورد بررسی قرار می گیرند. تخم مرغ های غیربارور رنگ اصلی زرده را حفظ می کنند و در مقایسه با تخم مرغ های تازه کمی متفاوت به نظر می رسند.
صفحه رویانی به طور کامل متمایز و کوچک است در تخم مرغ هایی که جنین آنها در روز اول تلف شده، قطر صفحه رویانی بیشتر و صفحه رویانی به خودی خود مشخص نیست. زرده اغلب رنگ روشن دارد و در برخی موارد دارای لکه هایی است. در زمان نور بینی ( Candlling ) در سن 7 روزگی مجموع تعداد جنین های قابل مشاهده شده درصدی از تخم مرغ های مورد بررسی قرار گرفته، به عنوان درصد باروری نوربینی بیان می شوند. تخم مرغ ها را می توان بعد از خروج جوجه از تخم مرغ مورد بررسی قرار داد. در این صورت سن دقیق  تلفا جنین به تلفات اولیه/میانی/انتهایی تقسیم می شود که به ترتیب اشاره به سن 1 تا 7 و 8 تا 14 و 15 تا 21 روزگی دارد.
پس از 21 روز قرار گرفتن تخم مرغ ها در دستگاه، تمایز تخم مرغ های غیربارور و تلفات اولیه جنینی بسیار سخت است.
تعیین سن مرگ و میر جنین از لحاظ رفع مشکلات جوجه درآوری و تشخیص آن ( به عنوان مثال نقص در مدیریت یا تغذیه ) بسیار مهم است اگر طبق روال معمول فرض کنیم که هیچ بیماری در گله وجود ندارد، بنابراین مرگ و میر اولیه جنین مربوط به شرایط نامناسب نگهداری تخم مرغ، دست کاری تخم مرغ و شرایط نامناسب دوره پیش جوجه کشی می باشد.
از طرف دیگر تلفات جنینی دوره میانی ( 7 تا 14 روزگی ) که به طور معمول به ندرت مشاهده می شود مربوط به کمبود ویتامین ها در جیره مرغ مادر است. مرگ جنین در 15 تا 21 روزگی بیشتر به شرایط جوجه کشی و به ندرت به مدیریت گله مادرگوشتی یا تغذیه مربوط است.
دست یابی به یک باروری مطلوب و مقرون به صرفه در گله مرغ هایی که هدف اصلی پرورش می باشد، امروزه با درک علت های موفقیت و شکست در باروری مطلوب به عنوان امری قابل کنترل همواره امکان پذیر می باشد و ارزیابی آن با کنترل مسیرهای پرورشی و تولید مثلی در هر دو جنس نر و ماده به بهبود این امر کمک می کند.

تایپI.T.P - مجله پیگیر – شماره 32
 
 
نظر خود را ثبت نمایید
  • موارد زیر جهت نمایش تایید نخواهد شد:
  • ۱- در متن شماره همراه و آدرس الکترونیکی درج شود
  • ۲ - در متن از جملات و الفاظ غیر عرف استفاده شود
  • ۳ - متن انگلیسی یا پینگلیش تایپ شود
Copyright © 2006 - 2024 ITPNews.com