هفت نکته ای که درخصوص آب شرب دام بایستی در نظر گرفت

هفت نکته ای که درخصوص آب شرب دام بایستی در نظر گرفت
آب مادۀ حیاتی زندگی است و از نیازهای مهم و حیاتی در مدیریت و پرورش دام نیز محسوب می گردد. در این مقاله در نظر داریم تا 7 عامل مؤثر در میزان آب شرب مورد نیاز دام را، مطرح کنیم.
آب از فاکتورهای اصلی در جذب و گوارش مواد مغذی نظیر کربوهیدرات، پروتئین و چربی ها محسوب می شود. همچنین آب به دفع مواد زائد بدن و تخلیۀ برخی مواد سمی مثل اوره کمک می کند. بنابراین در مقایسه با سایر مواد مغذی، کمبود آب تأثیر سریع تر و جدی تری بر روی فیزیولوژی بدن خواهد داشت. آب همچنین از عوامل مؤثر در افزایش راندمان تولید می باشد. تقریباً 80% شیر تولیدی از آب تشکیل شده است. در خصوص بارداری نیز بخش اعظم جفت از آب تشکیل شده و نقش مهمی در پیشگیری از سقط و سایر مشکلات بارداری دارد. آب همچنین با کاهش دمای بدن از طریق واسطه های حیاتی مثل بزاق، عرق، تنفس و غیره نقش مهمی در تنظیم دمای بدن دارد. به علاوه، از نقطه نظر مدیریت سلامت و کنترل بیماری، بهتر است دارو به آب شرب حیوان افزوده گردد تا با خوراک ترکیب شود. این امر ضمن اینکه درمانی سریع و آسان را ارائه می دهد ،مصرف کافی و مناسب دارو را نیز متضمن می گردد. حیوان بیمار معمولاً تمایلی به خوردن خوراک ندارد اما در اکثر موارد آنها آب می نوشند.

عوامل تأثیرگذار در میزان آب مورد نیاز حیوان

1.    نوع حیوان
متوسط نیاز روزانۀ انواع گاوها به آب در حدود 30 کیلوگرم و برای گوسفند و بز 4 کیلوگرم است. این تفاوت در میان گونه های مختلف حیوانات به دلایل متعدد مثل سایزهای متفاوت و عوامل دیگر مربوط به سوخت و ساز بدن و میزان تولید فرق می کند. از آنجائیکه میزان آب و رطوبت فضولات گوسفندها کمتر از گاو است و غدد بزاقی بزرگی دارند که روزانه 15 کیلوگرم بزاق ترشح می کند که در مقایسه با گاوها و با در نظر گرفتن جثۀ هر حیوان این میزان تولید بزاق در گوسفندها بیشتر است، بنابراین گوسفندها بهتر از گاوها قادر به تحمل کم آبی هستند.
محدودۀ دم گوسفندها حاوی مقدار زیادی چربی است که از نظر شیمیایی از اسیدهای چرب و گلیسیرین تشکیل شده است. گلیسیرین مادۀ کربوهیدراتی است که از ترکیب هیدروژن موجود در ساختارش با اکسیژن موجود در خون قادر به تأمین آب مورد نیاز بدن حیوان است. بنابراین به هنگام محدود بودن منبع آبی یا عدم دسترسی به آب حیوان چندان از تشنگی رنج نمی برد. در مواجهه با دمای بالا به عنوان راه حلی برای مقابله با کم آبی مورد نیاز برای کاهش دمای بدن، بعضی از گوسفندان شیوۀ چریدن خود را عوض می کنند ؛ به خصوص در مواردی که گیاهان چراگاه از میزان آب کمی برخوردار باشند. در این چنین مواردی، گوسفندان معمولاً به موازات جهت خورشید چرا می کنند و نه عمود بر جهت خورشید ! که در اینصورت میزان گرمای دریافتی تنها 183 وات است ولی در جهت عمود بر خورشید 374 وات گرما دریافت می کنند. هیچ منبعی برای چنین رفتار طبیعی در گاوها وجود ندارد. آنها گرما را تنها از طریق پناه گرفتن در سایه قادرند کنترل کنند.

2.سن حیوان
برای یک گونه از حیوان، نیاز به آب بسته به سن حیوان تغییر می کند؛ چرا که نسبت آب موجود در بدن متفاوت است. به عنوان مثال، بدن حیوان تازه به دنیا آمده شامل 75 – 80% آب است و با افزایش سن به دلیل تغییرات متابولیک و افزایش چربی بدن تدریجاً به 50% کاهش می یابد.

3.دمای محیط 
با افزایش دما، گاو هم بیشتر آب می نوشد . دمای 27 درجۀ سانتیگراد دمایی است که تغییرات چشمگیری در نوشیدن آب مشاهده شده است. شاید این امر به دلیل نیاز حیوان به کاهش دمای بدنش باشد و یا به منزلۀ جبران کاهش میزان مصرف خوراک (تا 30% کاهش و یا بیشتر) که به دنبال استرس گرمایی به وجود می آید باشد.

نمودار1- با افزایش دما میزان آب مصرفی در گاو نیز افزایش می یابد.

4.میزان تولید و بازدهی
میزان نیاز روزانه به آب در هر حیوان به سطح تولید و بازدهی آن نیز بستگی دارد. به عنوان مثال، گاوی که روزانه 10 کیلوگرم شیر تولید می کند در مقایسه با گاوی که 5 کیلو شیر در روز تولید می کند، به دو برابر آب نیاز دارد؛ مفروض بر اینکه سایر فاکتورهای مؤثر در نوشیدن آب ثابت باقی بمانند.

5.میزان رطوبت موجود در خوراک
درصورتیکه رژیم خوراک حیوان خشک و شامل میزان آب کمی باشد نیاز به آب شرب روزانه افزایش می یابد، به عنوان مثال رژیم خوراک شامل کاه و یونجه از 10% آب تشکیل شده که در مقایسه رژیم خوراکی با پایۀ سیلو و علوفۀ تازه شامل تقریباً 70% آب است.
گاهی اوقات حتی میزان آب موجود در یک خوراک یکسان، در زمان ها و ساعات مختلف روز متفاوت است . به عنوان مثال، در برخی مراتع چراگاهی با بوته های اقاقیا ، میزان رطوبت و آب موجود در گیاه در طول روز 1% است، و 4 ساعت پس از غروب خورشید به 30% افزایش می یابد و 8 ساعت پس از غروب خورشید حتی به 40% نیز می رسد . همچنین میزان آب و رطوبت موجود در مواد تشکیل دهندۀ خوراک با توجه به نحوۀ فراوری آن تغییر می کند ؛ به عنوان مثال اگر کنسانتره به صورت پلت تولید شود، میزان زیادی از آب موجود در آن به دلیل حرارت بالایی که در فرایند تولید دریافت می کند، تبخیر می شود. همین امر منجربه افزایش مصرف آب در دامی می شود که از این رژیم خوراک تغذیه می شوند. این تفاوت بیشتر در خصوص گاوهای گوشتی که به پروار بسته می شوند دیده می شود که رژیم تغذیه ای با پایۀ تقریباً 50% و یا بیشتر کنسانتره دارند.

6.منابع تأمین انرژی خوراک

میزان نیاز روزانه به آب شرب با توجه به منابع مختلف انرژی موجود در خوراک متفاوت است. در رژیم های خوراکی که منبع عمدۀ انرژی آن را نشاسته تشکیل می دهد، مصرف آب بیشتر از آن دسته از خوراک است که چربی فراوان به منظور تأمین انرژی افزوده می گردد. این امر عمدتاً به دلیل تفاوت در میزان آب تولید شده در بدن است (پس از اکسید شدن نشاسته 0.56 g/g در حالیکه پس از اکسید شدن چربی 1.70 g/g آب تولید می شود.)

7.میزان پروتئین موجود در خوراک
میزان آب مورد نیاز حیوان با افزایش سهم پروتئین در خوراک، افزایش می یابد. در این مورد، حیوان به منظور خارج کردن نیترات مازاد بدنش به صورت اورۀ محلول در آب، از طریق ادرار، به میزان آب بیشتری نیاز دارد. این پدیده بیشتر در خصوص پستان داران صادق است ؛ اما در دیگر گونه ها مانند طیور، اولین محصول تجزیۀ پروتئین اسید اوره است که بدون نیاز به آب بیشتر از بدن دفع می گردد. مشاهده شده که در صورت استفاده از سویا در کنسانترۀ خوراک حیوان به عنوان منبع پروتئین، میزان آب مصرفی حیوان نیز بالا می رود. همچنین افزودن پودرماهی به کنسانتره نیز به دلیل وجود نمک سدیم دار منجر به افزایش مصرف آب می گردد چراکه حیوان برای حل این نمک و رفع تشنگی اش نیاز به آب بیشتری دارد.  

 
کلمات کلیدی آبشخور آب شرب دام
 
نظر خود را ثبت نمایید
  • موارد زیر جهت نمایش تایید نخواهد شد:
  • ۱- در متن شماره همراه و آدرس الکترونیکی درج شود
  • ۲ - در متن از جملات و الفاظ غیر عرف استفاده شود
  • ۳ - متن انگلیسی یا پینگلیش تایپ شود
Copyright © 2006 - 2024 ITPNews.com