استرس گرمایی در طیور منجر به افزایش تعداد تنفس، افزایش pH خون، تولید لاشه های سبکتر و پرچرب تر، افزایش دفع الکترولیت های خون از قبیل سدیم ، پتاسیم ، کلسیم ، منیزیم ، فسفر ، آهن و بی کربنات ، رقیق شدن خون و کاهش هماتوکریت می شود. بعضی عوامل مدیریتی از قبیل تهویه مناسب سالن ، ،کاهش تراکم سالن و عادت دادن طیور به گرما و اعمال محدودیت غذایی ، اصلاح ترکیب جیره ، حذف پروتئین اضافی جیره و افزودن برخی الکترولیت ها و ویتامین ها در تخفیف استرس گرمایی موثر می باشد.انرژی جیره در شرایط استرس گرمایی باید از مواد خوراکی غنی از چربی تامین گردد.پلیت و کرامبل بهترین شکل غذا در این شرایط می باشد.مصرف آب خنک نیز سبب کاهش شدت تنفس (حدود 60 درصد) می شود.اضافه نمودن کلرید پتاسیم به آب آشامیدنی زنده مانی را تا 73 درصد افزایش می دهد.افزودن ویتامین E و ویتامین C به جیره مقاومت طیور در مقابل استرس گرمایی را افزایش می دهد.افزودن 0/5 درصد بیکربنات سدیم و 3/0 تا 1 درصد کلرید آمونیوم یا زئولیت سدیم آلکالوز حاصل از استرس گرمایی را کاهش می دهد.افزودن بتائین سبب افزایش عملکرد جوجه های گوشتی می گردد. استفاده از تهویه تونلی سبب کاهش 20-30 درصدی مرگ و میر و 2-3 درصدی ضریب تبدیل می شود.
مقدمه
استرس گرمایی عملکرد تولیدی طیور را کاهش داده و سبب کاهش مصرف خوراک می شود چون بیش از 75 درصد انرژی قابل متابولیسم مصرف شده توسط جوجه های گوشتی به گرما تبدیل می شود و تضعیف سیستم ایمنی و افزایش بیماری می گردد. مرگ و میر بیش از 50 درصد در طول مدت گرما و رطوبت ناگهانی مشاهده شده است اما در پرندگانی که به شرایط گرمایی عادت کرده اند به ندرت به بیش از 10 درصد می رسد(10).
استرس گرمایی موجب تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولو‍‍ژیکی زیادی در بدن می شود که در صورت ادامه به دلیل ضعف بدن سبب مرگ می شود.با تغذیه ی انتخابی جیره ی پر چربی می توان این تغییرات فیزیولوژی را بهبود بخشید.فرایند برداشت، هضم و متابولیسم غذا به طور طبیعی با تولید حرارت همراه می باشد.از اینرو با افزایش دمای محیط، مصرف خوراک کاهش می یابد و طیور با کاهش مصرف خوراک سعی می کنند از خود محافظت نمایند.جوجه های گوشتی خوراک دریافتی را حدود 6/3 درصد به ازای هر 1 درجه سانتی گراد افزایش در دمای محیط از 22-33 درجه سانتی گراد کاهش می دهند(13). کاهش غذای مصرفی دلیل اصلی عملکرد ضعیف در دمای بالا می باشد به همین دلیل جیره پیلیت و کرامبل و افزودن چربی و ملاس و افزایش خوشخوراکی سبب افزایش مصرف غذا می شود(7).
در این مقاله برخی از اثرات استرس گرمایی بر جوجه های گوشتی و ارائه ی چند روش موثر و کاربردی تغذیه ای و مدیریتی برای کاهش اثرات زیان بار آن بر عملکرد جوجه های گوشتی مورد بازنگری قرار می گیرد.
تدابیر تغذیه ای
هنگام افزایش سریع درجه حرارت محیط، مصرف خوراک برای مدتی در سطح طبیعی باقی می ماند لذا حرارت افزایشی ناشی از خوراک با دوره حداکثر استرس گرمایی همراه می شود.در دمای بالا این عکس العمل 4-5 ساعت پس از مصرف خوراک به بیشترین مقدار خود می رسد و اثر آن ممکن است 8-10 ساعت هم ادامه یابد(1). حرارت متابولیکی تولیدی در پرندگان گرسنه (در محدودیت غذایی) 20-70 درصد کمتر از پرندگان تغذیه شده می باشد(7). در شرایط استرس گرمایی که 2 ساعت بعد از مصرف غذا دمای بدن 7-12 درصد افزایش می باید محدودیت غذایی مانع از مرگ و میر می شود. غذا باید ترجیحا 6 ساعت قبل از شروع استرس برداشته شوند.این امر سبب افزایش زنده مانی می شود ولی تاثیر منفی بر عملکرد دارد.محدودیت غذایی نسبت به عادت دادن طیور به گرما دارای اهمیت کمتری است(8).
انرژی دریافتی
