ارزیابی جایگزین های آنتی بیوتیک در مرغداری

به دنبال محدودیت استفاده از آنتی بیوتیک، صنعت مرغداری جهان به دنبال جایگزین هایی است که بتوان در بازار مورد استفاده قرار گیرد. امروزه تولیدکنندگان و مرغداران بیشتر از همیشه با افزایش روزافزون تقاضا برای مرغ هایی هستند که بدون آنتی بیوتیک پرورش داده می شوند. 

جایگزین های آنتی بیوتیک هر فراورده ای هستند که جایگزین این داروها می شوند و به دو دسته تقسیم بندی می شوند:

فراورده هایی که در مقابل عوامل بیماریزا و یا سموم برطرف کنندۀ بیماری مستقیماً خاصیت مسمومیت دارویی دارند مثل واکسن ها، آنتی بادی های ایمن ساز تخم مرغ، پپتیدهای ضد میکروبی، و باکتری خوارها. 

فراورده هایی که منجر به تقویت سیستم ایمنی و سلامت روده غیراختصاصی میزبان می گردد مانند مکمل های خوراک گیاهی ، داروهای کمکی یا مکمل ها، اسیدهای ارگانیک، آنزیم ها، مواد معدنی، پریبیوتیک ها و پروبیوتیک ها . 

این مقاله بر روی جایگزین های آنتی بیوتیک غیر واکسیناسیون متمرکز است. 

آنتی بادی های افزایش ایمنی زردۀ تخم مرغ 

آنتی بادی های ایمنی زای اختصاصی عوامل بیماریزا، می توانند ایمنی غیرفعال تأمین کنند. آنتی بادی های ایمنی زای زردۀ تخم مرغ از طرق زیر تأمین می شوند: 

تولید آنتی بادی های تخم مرغ در مرغ مادر و پس از آن انتقال به صورت ناگزیر به جوجه ها.

تغذیۀ جوجه ها با پودر زردۀ تخم مرغ منجمد از مرغی که آنتی بادی ایمنی زای زردۀ تخم مرغ دریافت کرده است. 

پپتیدهای ضدمیکروبی 

پپتیدهای ضدمیکروبی که از میزبان گرفته می شود از جمله ضد میکروب های طبیعی محسوب می شوند. آنها فعالیت ضدمیکروبی در طیف گسترده ای انجام می دهند و مکانیسم های فعال سازی مختلفی را به کار می برند. 

پپتیدهای ضدمیکروبی مانند گرانولسین و لیزین به خانوادۀ پروتئین های ساپوزین تعلق دارند. گرانولیسین با جذب لمفوسیت ها به عنوان تعدیل کنندۀ سیستم ایمنی عمل می کند و به تعدیل کموکاین ها و سیتوکاین ها می پردازد. چنین جوجه هایی وزن گیری بیشتر و التهاب رودۀ کمتری خواهند داشت. 

تعدیل سیستم ایمنی، مقاومت جوجه در برابر میکروب ها و سایر عوامل بیماریزا را بهبود می بخشد به وسیلۀ :

تشدید و تقویت ایمنی در برابر میکروارگان های بیماریزا. 

بهبود ایمنی در دوران بلوغ 

بهبود و ارتقاء ایمنی و سلامت دستگاه گوارش و سایر ارگان های حساس و آسیب پذیر.

افزایش طول مدت ایمنی در برابر واکنش به واکسیناسیون.

برخی مکمل های خوراکی می توانند بر روی عملکرد سیستم ایمنی تأثیر بگذارند. روده نقش مهمی در واکنش سیستم ایمنی در مقابل میکروب های بیماریزا ایفا می کند. 

تغذیه در واقع با آزادسازی متابولیت هایی که مقاومت سلولی را در مقابل میکرو ارگان های بیماریزا افزایش می دهد، بر روی سیستم ایمنی اثر می گذارد. 

مطالعات نشان داده که مکمل های خوراک در تسریع و ارتقاء مکانیسم تدافعی اولیه به منظور حفاظت از جوجه های جوان نقش مهمی دارد. 

مکمل های گیاهی مکمل های خوراکی هستند که منبع گیاهی دارند و دارای خواص زیادی هستند. این دسته شامل انواع سبزیجات، ادویه ها، عصاره های روغنی، روغن انگم ها یا آمیزه ای از صمغ و روغن ها، فلاونوئیدها می باشد. 

مکمل های خوراکی گیاهی منجر به بهبود هضم مواد مغذی و شاخص های رشد می گردد و سیستم ایمنی و مقاومت بدن را در برابر بیماری ها افزایش می دهد. همچنین با افزایش باکتری های مفید روده از شیوع بیماری های روده ای ممانعت می کند. 

پروبیوتیک یا روش تغذیۀ مستقیم میکروبی (direct-fed microbials) منجر به تعدیل عملکرد روده و بهبود سلامت روده ای در جوجه ها می گردد. 

انواع گونه های باکتریایی به ویژه Bacillus spp. به عنوان پروبیوتیک در مرغداری ها مورد استفاده قرار می گیرند. 

یک ارگان پروبیوتیک ایده آل در مقابل پروسۀ فراوری و ذخیره سازی مقاومت می کند، در محیط اسیدی روده زنده می ماند، به لایۀ پوششی روده می چسبد، ترکیبات ضدمیکروبی تولید و واکنش های سیستم ایمنی را بهبود می بخشد. در انتخاب زنجیره یا ترکیبی از زنجیره هایی که بیشترین کارایی را دارند می بایست دقت ویژه کرد. 

ترکیبی از انواع شیوه ها می تواند نتیجۀ بهتری و اثر هم افزایی به دنبال داشته باشد. شیوه های ترکیبی می تواند شامل : 

ترکیبی که اثرات مسمومیت دارویی و تعدیل سیستم ایمنی را داشته باشد. 

استفاده از زنجیره های چندگانۀ پریبیوتیک و/ یا پروبیوتیک. 

استفاده از ترکیبات چندگانۀ مکمل های گیاهی. 

به هر حال چالش های بسیاری در جایگزین کردن آنتی بیوتیک ها در مرغداری وجود دارد. 

در وهلۀ اول، هنوز نمی دانیم که مکانیسم عملکرد رابطۀ بین میکروارگانیسم های نرمال و طبیعی روده، عوامل بیماریزا و واکنش سیستم ایمنی به چه صورت خواهد بود.   

دیگر آن که جایگزین ها می بایست در فضای سخت دستگاه گوارش طاقت بیاورند و تجزیه نشوند. به همین دلیل در کپسول قرار دادن به نظر می رسد که بهترین شیوه برای همین منظور باشد تا فراورده آزادسازی آرام و تدریجی داشته باشد و اثرگذاری آن ماندگارتر باشد. 

از سوی دیگر، فراورده های جایگزین می بایست به لحاظ اقتصادی نیز برای مرغدار مقرون به صرفه و قابل تهیه باشد.

همچنین نحوۀ استفاده نیز به خوبی برای مرغدار روشن باشد. به این معنی که تعدیل سیستم ایمنی مناسب کدام مرحله از پرورش است؛ آیا در مرحلۀ نطفه و در درون تخم مرغ باید تزریق شود، در جوجه کشی و در هفتۀ اول حیات جوجه، در تغییرات جیرۀ خوراک، قبل از جابجایی و انتقال به تأسیسات فراوری یا در طول شیوع بیماری می بایست استفاده شود.